14.09. (sobota) 2024 r. w Krakowie, w kościele oo. Kapucynów przy ul. Loretańskiej i na Cmentarzu Rakowickim odbyło się doroczne spotkanie środowiska żołnierzy Kedywu (Kierownictwa Dywersji) i Baonu Partyzanckiego „Skała” Armii Krajowej (AK) Okręgu Kraków.
O godz.10.00-tej w kościele oo. Kapucynów ojciec Jerzy Pająk, kapelan środowisk niepodległościowych odprawił Mszę św. w intencji żołnierzy Kedywu i Baonu Partyzanckiego „Skała” AK, tych którzy zginęli w czasie wojny i tych, którzy przeżyli wojnę i zmarli śmiercią naturalną. W kościele przed ołtarzem był sztandary: „KEDYWU Samodzielnego Batalionu Partyzanckiego „Skała”” i tworzących go Oddziałów Partyzanckich: „Błyskawica”, „Grom”, „Skok”, „Huragan” Armii Krajowej oraz sztandar Koła Wieliczka Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Kompani Lena-Las-Wydra-Gromada 12 PP Batalionu Wilga-Mrówka. Poczet sztandarowy tworzyli: chorąży i przewodniczący Koła bez uprawnień kombatanckich Stanisław Dziedzic i przyboczni: Jan Matzke i Antoni Obrzud, członkowie Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki”(KPW). W uroczystości uczestniczyła także Jadwiga Duda, członek nadzwyczajny ŚZŻAK od 2003 r., prezes Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki”(KPW).
Byli członkowie rodzin wieliczan, żołnierzy Baonu „Skała”: Elżbieta Kawecka-Cebula, członek Zarządu KPW i jej siostra Barbara Magiera, córki śp. Zygmunta Kaweckiego (1919-2003), oficera AK ps. „Mars”, dowódcy plutonu dywersyjnego Kedywu, który walczył w 1944 r. we wszystkich bitwach Baonu Partyzanckiego „Skała”: pod Moczydłem, Krzeszówką, Zaryszynem, Sadkami i Złotym Potokiem, bracia Maciej i Roman Dudek synowie Władysława Dudka ps. „Lenard” (1922-2010), który był żołnierzem Oddziału Partyzanckiego „Huragan”, który w maju 1944 r. wszedł w skład Samodzielnego Batalionu Partyzanckiego „Skała”. Uczestniczył we wszystkich walkach tego zgrupowania prowadzonych w ramach akcji „Burza” m.in. pod Złotym Potokiem k. Częstochowy (11.09.1944 r.). Uroczystość organizował m.in. Wojciech Lorys, syn Kazimierza Lorysa żołnierz AK ps. „Zawała”(1921-2006). Od maja 1944 r. należał do OP „”Błyskawica - Grom”, będąc instruktorem dla oddziałów terenowych. . Oddział ten wszedł w lipcu 1944 r. do Baonu „Skała”, który szedł na pomoc ogarniętej powstaniem Warszawie. W ramach Baonu „Skała” uczestniczył w szeregu akcjach i bitwach partyzanckich: pod Zaryszynem, Moczydłami, Krzyszówką, Sadkami. Zygmunt Kawecki w latach 1984-2002 był prezesem, KPW a Władysław Dudek i Kazimierz Lorys członkami.
Po Mszy św. jej uczestnicy zgromadzili się w przedsionku kościoła przed tablicą pamiątkową ufundowaną we wrześniu 1999 r. przez byłych żołnierzy Baonu „SKAŁA” AK, przed którą Wojciech Lorys złożył kwiaty. Odczytał jej treść z tablicy: „DLA UCZCZENIA PAMIĘCI ŻOŁNIERZY KEDYWU KRAKOWSKIEGO OKRĘGU ARMII KRAJOWEJ I SAMODZIELNEGO BATALIONU PARTYZANCKIEGO „SKAŁA”, KTÓRZY W IMIĘ HASŁA „BÓG-HONOR-OJCZYZNA” WALCZYLI O WOLNOŚĆ POLSKI Z HITLEROWSKIM OKUPANTEM W LATACH 1939-1945
TABLICĘ UFUNDOWALI KOLEDZY. W WALKACH POLEGŁO 38 PARTYZANTÓW, 16 ZOSTAŁO RANNYCH. BOŻE SPRAW BY TRUD, KREW I ŚMIERĆ TYCH MŁODYCH KRAKOWSKICH PARTYZANTÓW NIE BYŁY DAREMNE I NIE POSZŁY W ZAPOMNIENIE. KRAKÓW WRZESIEŃ 1999”.
Wszyscy wspólnie zaśpiewali pieśń „Rozszumiały się wierzby płaczące”. W uroczystości w kościele uczestniczyła też 4. osobowa delegacja (m.in. Hubert Biłka) Klubu Historycznego AK w Powiatowym Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Wieliczce pod opieką Dariusza Tańculi, nauczyciela historii.
Następnie udano się samochodami na Cmentarz Rakowicki od ul. 29 Listopada pod pomnik partyzancki, gdzie spoczywają żołnierze Baonu „Skała”, którzy polegli w starciu z Niemcami pod Złotym Potokiem 11.09.1944 r. Na kamiennych płytach z wyrytymi imionami i nazwiskami poległych - zapalono znicze. Uroczystość prowadził Wojciech Lorys. Przed pomnikiem delegacje złożyły wiązanki kwiatów: od środowiska Żołnierzy Kedywu i Baonu Partyzanckiego „Skała” Armii Krajowej Okręgu Kraków wnuczęta tych żołnierzy a Stanisław .Dziedzic i Jadwiga Duda od Koła Wieliczka ŚZŻAK. Wspólnie zaśpiewano hymn narodowy „Jeszcze Polska nie zginęła” i pieśń „Rozszumiały się wierzby płaczące.” Śpiew prowadziła p. Basterowa. Odmówiono „Wieczne odpoczywanie racz Im dać Panie…”. Uroczystość była przy ulewnym deszczu. Wieliczanie z flagą Powiatu Wielickiego wykonali wspólne zdjęcie. Członkowie delegacji Koła Wieliczka ŚZŻAK i KPW są kontynuatorami pamięci o żołnierzach Baonu „Skała” AK z Wieliczki: Zygmuncie Kaweckim ps. „Mars”, Kazimierzu Lorysie ps. „Zawała”, Władysławie Dudku ps. „Lenard”. Zygmuntowi Kaweckiemu było poświęcone 63 spotkanie z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie”, z którego relacja została opublikowana w zeszycie 8 „Biblioteczki Wielickiej” (2003 r.), a Władysławowi Dudkowi spotkanie 50. te „Wieliczka-Wieliczanie”(2002 r.). Natomiast Wojciech Lorys na 229 spotkaniu „Wieliczka-Wieliczanie” w 2016 r. przedstawił „Rodzinę Lorysów w Wieliczce” (patrz zeszyt nr 174 „Biblioteczki Wielickiej”), a w zeszycie nr 43 „Biblioteczki Wielickiej” niżej podpisana opublikowała biogram Kazimierza Lorysa. Środowisko żołnierzy Batalionu „Skała” AK zostało przedstawione w książce pt. „Żołnierze Batalionu „Skała” w walce i pracy dla Polski” (1994). Jej fragment przed pomnikiem odczytał Wojciech Lorys.
Zakończenie uroczystości miało miejsce w Muzeum Armii Krajowej przy ul. Wita Stwosza, w siedzibie Okręgu Małopolska Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Tu czekały na nas gorące kawa, herbata oraz ciasteczka. Po konsumpcji wspólnie śpiewano pieśni partyzanckie. Organizatorom uroczystości byli: Wojciech Lorys, Janusz Baster, syn śp. Józefa Bastera ps. „Rak”, Maria Sora, córka śp. Doroty Franaszek z Baonu „Skała”. Dziękujemy za zaproszenie.
Opracowała Jadwiga Duda
