30.10. 2024 r. w Wieliczce w Urzędzie Miasta i Gminy w sali „Magistrat” odbyło się 57 spotkanie z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie” Bis! a pierwsze z serii: „Oni tworzyli. Oni tworzą historię Gminy Wieliczka” (1): Szkoła Podstawowa im. Zofii Stryszowskiej w Janowicach”. Spotkanie zorganizowało Stowarzyszenie „Klub Przyjaciół Wieliczki” (KPW) pod patronatem Burmistrza Miasta i Gminy Wieliczka we współpracy ze Szkołą Podstawową im. Zofii Stryszowskiej w Janowicach i Radą Rodziców, Sołectwem Janowice, Stowarzyszeniem Wspierającym Rozwój Janowic „Tradycja dla Przyszłości”, Kołem Gospodyń Wiejskich w Janowicach, Wielickim Centrum Kultury. Na temat wsi Janowice było już organizowane w 2011 r. 165 spotkanie „Wieliczka-Wieliczanie”, a dziesiąte z serii „Wsie w Gminie Wieliczka”, w którym uczestniczyła Szkoła Podstawowa im. Zofii Stryszowskiej w Janowicach.
Relacja z tego spotkania została napisana przez niżej podpisaną i wydana w zeszycie nr 110 „Biblioteczki Wielickiej” (2011 r.). Zebranych przywitała Jadwiga Duda, prezes KPW, prezentując temat i program spotkania oraz jego afisz. Wspomniała, że w minionym miesiącu zmarli byli uczestnicy-prelegenci spotkań „Wieliczka-Wieliczanie”: 12. 10.b.r. koźmiczanin Franciszek Stachura lat 87, który przez 40 lat był listonoszem, 10 lat kościelnym w Parafii pw. Trójcy Świętej i Zdzisław Gałat z Kłaja, lat 92, żołnierz niezłomny ps. „Sęp”, „Wiktor”, dwukrotnie aresztowany w 1947 r. przez UB w Bochni, w-ce prezes Związku Więźniów Politycznych w Krakowie. W ich intencji odmówiono modlitwy: Ojcze Nasz… Zdrowaś Mario…Wieczne odpoczywanie…” Ogłosiła wyniki konkursu plastycznego pt. „Moja wieś Janowice. Moja Szkoła Podstawowa im. Zofii Stryszowskiej w Janowicach”, na który złożono 22 prace. Wszyscy uczestnicy otrzymali dyplomy a laureaci nagrody rzeczowe. I miejsce w konkursie w grupie przedszkolnej zdobył: Szymon Orawiec, wyróżnienie przyznano Miłoszowi Batorowi i Milenie Bator. W grupie uczniów klas od I do III - I miejsce przyznano Alicji Górnisiewicz, II miejsce Filipowi Jurkiewiczowi, a III - Elizie Synowiec. W grupie uczniów z klas od V do VIII - I miejsce przyznano Zuzannie Pamule, II - Julii Sikorze, III - Justyna Gibale i wyróżnienie Joannie Tabor. Dyplomem uhonorowano także nauczycielkę Aleksandra Pasek i v-ce prezes KPW, która organizowała konkurs w szkole. Nagrody dla laureatów konkursu ufundowało Stowarzyszenie Wspierające Rozwój Janowic „Tradycja dla Przyszłości” z prezesem Zarządu Janem Ćwioro. Uczestnicy spotkania mogli obejrzeć w sali „Magistrat” wystawę prac z tego konkursu.
Prowadząca spotkanie głos oddała księdzu Jan Mrózek, proboszczowi Parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Janowicach, katechecie w Szkole Podstawowej w Janowicach od 2007 r. Następnie uczniowie Szkoły Podstawowej w Janowicach przedstawili na estradzie, gdzie umieszczono dekoracje z napisem: „JANOWICE NASZA MAŁA OJCZYZNA” zgromadzonej w Magistracie publiczności spektakl pt. „Piękna historia o Janku, Małgorzacie i wielkim skarbie nad Wilgą znalezionym.” Autorką scenariusza przedstawienia opowiadającego o założeniu wsi Janowice była pani Bożena Czuba. W główne role wcielili się uczniowie klas: IV–VI: Małgorzata – Amelia Adamczyk; Janek – Michał Sobula; Narrator – Jakub Czort; Pustelnik – Mateusz Wilk; Lajkonik – Andrzej Słoboda. Taneczną oprawę spektaklu stanowił zatańczony przez dzieci z klas II i III „Krakowiak”, którym towarzyszył energiczny Lajkonik. W refleksyjny nastrój wprowadził widownię występ Amelii Adamczyk, która zaśpiewała piękną pieśń do słów Wisławy Szymborskiej pt. „Gawęda o miłości do ziemi ojczystej”. Publiczność występ nagrodziła gromkimi brawami.
Kolejno prelekcje wygłosiły: Bożena Tabor, dyrektor Szkoły Podstawowej w Janowicach - „Historia Szkoły Podstawowej w Janowicach.” i Maria Woźniak, emerytowana dyrektor Szkoły Podstawowej w Janowicach - „Ważne momenty w dziejach Szkoły Podstawowej w Janowicach w latach 1985 - 2006”.
Bożena Tabor: „Witam Państwa, dzisiaj w udziale przypadło mi przedstawienie historii naszej szkoły – Szkoły Podstawowej im. Zofii Stryszowskiej w Janowicach: Pierwsze wzmianki o Szkole Ludowej w Janowicach pojawiają się już w 1896 roku. Według tych zapisków nauka w Janowicach rozpoczęła się 1 września 1896 roku w prywatnym domu rodziny Stryszowskich u gospodarza Jana Stryszowskiego, kiedy to do podwielickiej, galicyjskiej wioski przybyła nauczycielka – Franciszka Eliza Siemieńska. Miała bardzo dużo pracy, ponieważ większość mieszkańców Janowic ,i tych dorosłych, i tych małych, nie potrafiła czytać ani pisać. Pani Franciszka od razu zabrała się do ciężkiej pracy edukacyjnej, sprowadzała czasopisma i książki, które czytano wspólnie po domach. Pełna zapału, wraz z proboszczem ks. Stanisławem Twardowskim otworzyła czytelnię Towarzystwa Oświaty Ludowej. Organizowała zabawy, jasełka, spotkania opłatkowe. Założyła tez Kronikę Szkoły, która stanowi niezwykle cenny „skarb” zawierający opis najważniejszych wydarzeń z jej historii.
Na początku 1900 roku Franciszek Woźniak sprzedał w centrum wsi działkę pod budynek Szkoły Ludowej. 3 września 1910 roku ukończono budowę i odbyło się poświęcenie nowego budynku. Do czasów I wojny światowej, z powodu trudnych warunków, nauka odbywała się nieregularnie. Uczyło w niej dwoje nauczycieli, a naukę pobierało ponad 50 dzieci w 4 klasach. Funkcję kierowników szkoły do roku 1945 pełnili kolejno: Franciszka Eliza Siemieńska, Wanda Chodorowska, Zofia Szyszkówna, Bolesław i jego żona Maria Jamrozikowie oraz Józef Tomczykiewicz, którzy mimo ciężkich warunków lokalowych i nie tylko lokalowych, nie szczędzili czasu, a nawet pieniędzy na kształcenie dzieci.
W okresie międzywojennym sytuacja szkoły zaczęła stopniowo się poprawiać. Frekwencja rosła, nauka odbywała się regularnie. 12 grudnia 1924 roku orzeczeniem kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie szkoła została przemianowana na szkołę trzyklasową.
Ważnym momentem w dziejach szkoły był powrót do Janowic w 1942 roku nauczycielki – Zofii Stryszowskiej (właśnie tej, u której w domu rodzinnym odbywała się pierwsza nauka).
To właśnie Zofia Stryszowska w czasie II wojny światowej z narażeniem życia prowadziła nauczanie w tajnych kompletach. To dzięki niej przetrwały podręczniki do historii Polski, mapy historyczne, geograficzne oraz globus.
W 1945 roku ówczesny kierownik Józef Tomczykiewicz przeniósł się do szkoły Floriana w Krakowie, a obowiązki kierowniczki powierzono nie komu innemu, a właśnie Zofii Stryszowskiej. Rozpoczął się czas rozbudowy szkoły. Do budynku doprowadzono prąd. Nawiązano współpracę ze środowiskiem. Rodzice chętnie pomagali w pracach na rzecz szkoły. W tym czasie szkoła stała się ośrodkiem nie tylko nauczania, ale tez wychowania i kultury.
W 1962 roku obowiązki kierownika szkoły powierzono Julianowi Burdzie. W szkole uczyło się 196 uczniów w siedmiu oddziałach i pracowało 6 nauczycieli. Był to okres dalszej rozbudowy szkoły i jej otoczenia. Wybetonowano chodnik wzdłuż budynku, ogrodzono cały teren, wykonano kolejne remonty. W wyniku rozbudowy przybyły m. in. 2 sale lekcyjne, 2 pracownie, pokój nauczycielski i kotłownia. Wykonano również instalację centralnego ogrzewania, położono posadzki i uruchomiono instalację wodną.
1 września 1985 roku na stanowisko dyrektora została powołana obecna tutaj Maria Cieślik. Do szkoły uczęszczało wtedy 188 uczniów w ośmiu oddziałach plus oddział przedszkolny. Rozbudowa szkoły trwała nadal. Więcej o tym okresie opowie Maria Woźniak – dyrektor szkoły w latach 1985 – 2006.
1 grudnia 2006 roku funkcję dyrektora szkoły objęła Małgorzata Lichtenberg – Bała i sprawowała ją do sierpnia 2022 roku , czyli 16 lat. W tym czasie nastąpiła kolejna reforma i sześcioklasowa szkoła znowu została przekształcona w ośmioklasową placówkę. Przez ten czas szkoła nadal się rozwijała i była ośrodkiem życia społecznego oraz kulturalnego.
1 września 2022 roku powierzono mi funkcję dyrektora Szkoły Podstawowej im. Zofii Stryszowskiej w Janowicach. Wcześniej przez 16 lat pracowałam w wielickiej „trójce”, gdzie zdobyłam duże doświadczenie w zawodzie nauczyciela. Muszę powiedzieć, że energicznie wkroczyliśmy w nowy rok szkolny 2022/2023, bo już na samym początku mojej kadencji otrzymałam bojowe zadanie zorganizowania uroczystości z okazji Gminnego Dnia Edukacji Narodowej połączonego z otwarciem hali sportowej w Janowicach.
14 października 2022 roku to był wielki sprawdzian dla mnie w nowej roli i dla nas wszystkich. Myślę, że dzięki świetnej współpracy z nauczycielami, uczniami, rodzicami oraz pracownikami szkoły a także Stowarzyszeniem Wspierającym Rozwój Wsi Janowice „Tradycja dla Przyszłości” i Kołem Gospodyń Wiejskich zdaliśmy go wspaniale.
A później były kolejne projekty, uroczystości i spotkania. Cały czas dbamy o rozwój szkoły jako placówki, planujemy inwestycje, przeprowadzamy remonty, nieustannie wzbogacamy i unowocześniamy nasza bazę dydaktyczną. To dopiero trzeci rok mojej pracy na stanowisku dyrektora Szkoły w Janowicach, ale mogę śmiało powiedzieć, że na nudę nie narzekamy. Oczywiście naszym głównym celem jest kształcenie młodych umysłów, rozwój naukowy dzieci. Nasi uczniowie zdobywają wysokie wyniki w nauce, w konkursach kuratoryjnych, zdają świetnie egzaminy zewnętrzne i dostają się do wymarzonych szkół. W tym roku nasza uczennica klasy VIII otrzymała ogromne wyróżnienie tj. Stypendium Edukacyjne im. Jana Pawła II przyznawane uzdolnionej młodzieży z gminy Wieliczka. Dbamy oczywiście również o rozwój kulturalny i społeczny naszych uczniów. Bierzemy udział w różnego rodzaju uroczystościach, akcjach charytatywnych, projektach, spotkaniach. Dużo już zrobiliśmy, a jeszcze wiele przed nami.
A teraz trochę sentymentalnie, bo przepraszam Państwa, ale muszę pozwolić sobie na odrobinę prywaty. Całe moje dotychczasowe życie związane było i jest ze szkołą, z edukacją, a przyjęcie pracy w szkole w Janowicach to jak, mogę śmiało powiedzieć, powrót do domu, powrót po 26 latach. W tej szkole praktycznie się wychowałam, albo raczej, ta szkoła mnie wychowała i chociaż tego nie planowałam, to patrząc z perspektywy czasu myślę, że to, gdzie teraz się znajduję, i co robię, to było moje przeznaczenie. Dlatego tej pracy poświęcam nie tylko czas i energię, ale przede wszystkim serce. Moja „kariera” dyrektorska jest na razie bardzo krótka i nie wiem, ile jeszcze potrwa, ale korzystając z okazji, chciałabym dzisiaj podziękować wszystkim, którzy stanęli na mojej drodze i mnie wspierali, pomagali mi, a przede wszystkim uwierzyli we mnie. Pozwólcie, że konkretnie wymienię tutaj jedną osobę: „Dziękuję Ci, Mamo”. Na zakończenie chciałbym wspomnieć słowa pana Ryszarda Gabrysia wypowiedziane podczas uroczystości 100 -lecia Szkoły w Janowicach w 1996 roku o tym, że „Narody tracąc pamięć, tracą życie” . Dzisiaj zapewniam, że Janowice pamiętają i dzięki nam wszystkim żyją … .
W trakcie wypowiedzi Marii Woźniak, uczennica Milena Michalik przedstawiła się jako Zofia Stryszowska, nauczycielka i kierowniczka szkoły w Janowicach i przedstawiła swój biogram : „Nazywam się Zofia Stryszowska. Urodziłam się 19.01.1905 r. w Janowicach w licznej rodzinie chłopskiej , gdzie było 9.cioro dzieci. Gdy miałam 6 lat rozpoczęłam naukę w szkole w mojej miejscowości wybudowanej w 1910 r. Ponieważ byłam dobrą i pracowitą uczennicą moi rodzice zadecydowali , że po ukończeniu szkoły w Janowicach dalej będę kształcić się w Wieliczce. W 1927 r. ukończyłam Seminarium Nauczycielskie w Wieliczce, zdałam egzaminy nauczycielskie, zdałam egzaminy praktyczne i zostałam nauczycielką stalą. Czasy były bardzo ciężkie. Pracowałam w kilku miejscach. Po śmierci naszego taty wspierałam finansowo moje liczne rodzeństwo. W 1939 r. wybuchła wojna. Musiałam uciekać przed Niemcami. przez jakiś czas nie miałam pracy. Na szczęście zostałam zatrudniona w szkole w Janowicach, gdzie na dłuższy czas objęłam stanowisko kierownicze. W latach powojennych zawsze dbałam o naszą szkolę. Prowadziłam rozbudowę budynku i nadzorowałam remonty. Zawsze byłam bardzo aktywną kobietą. Współpracowałam z rodzicami. Prowadziłam kółko teatralne. Pomagałam uzdolnionym dzieciom z biednych rodzin. Zawsze angażowałam się w swoją prace całym swoim sercem. Cale moje życie było związane ze szkołą i pracą z uczniami. Nie żałuję ani jednego swojego dnia.” Publiczność aktorkę nagrodziła brawami.
Na zakończenie wypowiedzi Marii Woźniak na estradę wprowadzono sztandar szkoły i wszyscy zaśpiewali hymn szkoły. Z programem artystycznym wystąpili z koncertem muzycznym absolwenci szkoły w Janowicach bracia Sobula Kacper na saksofonie i Konstantyn na akordeonie. Publiczność występ nagrodziła brawami.
W prezydium spotkania była Maria Jędrzejczyk, emerytowana nauczycielka szkoły w Janowicach, autorka książki pt. „Wieś syna Jana”. Krótka historia wsi i placówki oświatowej w Janowicach” (Janowice, 2006). Po prelekcjach wspomnieniami o szkole w Janowicach podzielili się: Piotr Przęczek, Krystyna Grochal, Jana Ćwioro. Głos zabrał Krzysztof Kasprzyk z KPW, który wspomniał, że obecna dyrektor szkoły w Janowicach jako Bożena Cieślik napisała pracę magisterską na UJ u prof. Józefa Kąsia pt. „Słownictwo związane z pracą na wsi. Słownik gwary wsi Janowice”(2006 r.). Wypowiadała się także Monika Zamarlik, radna Rady Miejskiej w Wieliczce zamieszkała w Janowicach. W 57 spotkaniu „Wieliczka-Wieliczanie Bis! uczestniczyło 89 osób wpisanych do „Kroniki”, w tym 27 członków KPW. Ze szkoły byli obecni uczniowie wszystkich klas oraz z przedszkola. Obecni byli nauczyciele: Bożena Tabor, Aleksandra Pasek, Leszek Surmacz, Małgorzata Staśko, Helena Miśkiewicz, Krzysztof Stawarz, ksiądz Jan Mrózek. Z Rady Rodziców były: przewodnicząca - Joanna Dyrda oraz Wioletta Lasek. Brali udział m.in. Małgorzata Krasoń i Elżbieta Sikora, radne Rady Miejskiej w Wieliczce, Sławomir Gadzina, sołtys Janowic. Kazimierz Windak, sołtys Koźmic Wielkich. Panie z Janowic przygotowały dla uczestników spotkania ciasto - dziękujemy. Na zakończenie spotkania wykonano wspólne zdjęcie z napisem „Wieliczka-Wieliczanie”. Spotkanie fotografowała dla KPW Justyna Twardosz. Jadwiga Duda podziękowała prelegentkom za wygłoszone prelekcje i zaprosiła zebranych na kolejne 58 spotkanie „Wieliczka-Wieliczanie” Bis! 27.11. (środa) b.r. o godz.16.00-tej w sali „Magistrat” pt. „Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział Miejski im. Franka Kasprzyckiego w Wieliczce - 70 lat działalności (1954-2024)”. KPW organizuje: 12, 19, 26. XI. b.r. wycieczki z przewodnikiem na Wawel. Zapisy przyjmuje Pani Halina Dyląg.
Opracowała Jadwiga Duda
